Her şeyin hızlı yaşandığı, maneviyatın maddiyat karşısında gerilediği günümüz dünyasında insanların baş hedefi, en kolay yoldan zahmetsizce para kazanmak. Bundan dolayı da hızlıca-kestirmeden zengin olup refah içinde yaşamak isteyenler soluğu borsada alıyor çoğunlukla.
Peki, ‘Paradan para kazanma sanatı’ olatrak da görülen, tüyolara itibar edenlerin hırslarıyla coşan borsa kendisine koşan bireysel yatırımcılara hayallerini gerçekleştirme fırsatı veriyor mu? İşte zurnanın zırt dediği yer tam da bu! Uyanık olanlar mı daha çok kazanıyor yoksa fırsatları değerlendirenler mi? Kendi fırsatlarını yaratabilenler mi avantajlı yoksa beklenmeyen fırsatları önceden görebilenler mi? Ara vermek için en doğru zamanın kâra geçildiği zaman olduğu borsada kazanmak için kimsenin bilmediğini biliyor olmak mıdır işin sırrı yoksa kendinizden daha aptalları bulmak mı?
Cevap her ne olursa olsun kazanç elde edildiğinde paranın yanı sıra kişiye itibar da kattığı düşünülen borsa, güvenin az riskin yüksek olduğu şaibelere açık bir akıl oyunu!
Nasıl ki, bireysel yatırımcıların sırtından vurgun yapan devlerin bu kazançları için kullandıkları ‘Dumb Money’ deyimini isim olarak alıp gerçeklere dayalı bir öykü anlatmaya soyunan ‘Keriz Parası’ filmi de bu oyun atmosferini yansıtmaya çalışıyor bizlere.
BORSA OYUNLARINA KESTİRME BAKIŞ
İnternetteki etkileşimin ve sosyal medya paylaşımlarının finans dünyasını yönlendirme gücü üstüne etkili bir örnek olarak görülen ‘GameStop’, “Reddit’te” organize olan sıradan insanların, Wall Street’teki milyarderlere karşı başlattığı savaş şeklinde tarihe geçen bir yaşanmışlık. Netflix’te ‘GemeStop Olayı’ isimli üç bölümlük belgesel olarak aktarılan bu olay şimdi de ‘Keriz Parası/Dumb Money’ filmiyle beyazperdede.
Bu noktada filmin özünü anlamak için kısaca ‘GameStop Olayı’nı hatırlatmakta fayda var. Video oyunları ve elektronik ürünler satan GameStop, pandemi döneminden etkilenerek batma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı için hisseleri oldukça düşük seviyelerde bulunan sıradan bir şirketti. Bu finansal tablosuyla Wall Street’in zenginlerinin iştahını kabartıyordu. Şirketin hisselerini daha da değersizleştirip üstüne çökerek paralarına para katmak için köşede bekliyorlardı. Ancak bu kez evdeki hesap çarşıya uymadı. Dumb Money çarkı beklendiği gibi işlemedi. Kesin batacak gözüyle beklenen şirket birden sıradanlıktan sıyrılıverdi.
Onu sıradanlıktan çıkartıp sadece ABD’nin değil dünyanın da finans gündeminde zirveye oturtan, finans çalışanı olan ve Reddit'te Roaring Kitty kullanıcı adıyla yer alan Keith Gill ile Reddit’teki ‘WallStreetBets’ isimli forum kullanıcıları oldu. Onların düşük seviyedeki GameStop hisselerini almaları ve milyonlarca insanın bu akıma dahil olması... Ardından Elon Musk’ın Twitter’daki ‘Gamestonk!’ paylaşımı (Stonk; durduk yere yükselen hisseler için kullanılan bir Wall Street ifadesi) şirketin hisse senetleri uçuşa geçirdi. Böylece şirketin batmasını bekleyip kazanç elde etmek için ellerini ovuşturan zenginler 5 milyar dolardan fazla zarara uğradı. Hal böyleyken para kazanmanın ötesinde kimilerince ‘internet eğlencesi’ olarak da körüklenen bu olayı, sıradan insanların Wall Street’teki zenginlere karşı bir zaferi olarak yorumlamak mümkün.
Dünyadaki en ilginç ve etkili finans çılgınlıklarının arasına girip sıradan insanların doğru şekilde organize oldukları takdirde devlere karşı avantajlı duruma geçebileceklerini gösteren bu olayın aynı zamanda finans sektörünün şeffaflıktan uzak yapısına tepki niteliği taşıdığı da muhakkak. Öte yandan görünürde vatandaşın zengin bloğuna zaferi gibi yansıyan bu olayın kapalı kapılar ardında planlanmış, sistemli bir oyun olma olasılığı da yabana atılmayacak bir husus. Artık sıradan vatandaşın bir kısmı kendini kazançlı görürken keriz parası kimin cebinden çıkıp kimlerin kasasına girmişse... Bilinmez.
Biz işin bu yönünü bırakıp borsa oyununda paranın nasıl hızla kazanılıp aynı hızda kaybedilebileceğini mizahi dil de kullanarak anlatan ‘Keriz Parası’na bakacak olursak...
Ben Mezrich’in ‘‘Antisosyal Ağ: GameStop Olayı ve Wall Street’i Dize Getiren Bir Grup Amatörün Gerçek Hikâyesi’’ adlı romanından sinemaya uyarlanan ‘Keriz Parası’, atmosferinden kurgusuna seyirciyi çok içine çekebilen bir iş değil açıkçası.
Gerçeklerden yola çıkıp olayı gerçeklerle tam örtüşmeyen bir dille ve hayli yüzeysel bakış açısıyla aktarmanın ötesine geçemeyen film, küçük yatırımcıların az parayla büyüklere karşı elde ettiği zaferin hakkını da veremeyen bir yapıda. Keza kahramanlıktan kötü adamlığa dönüştürülen ve GameStop olayının fitilini ateşleyen kişi olarak sunulan Keith Gill yönü de gerçekten kurgusallığa geçerken sekteye uğramış halde. Film, bu kişiyi sıradan bir sosyal medya kullanıcısı gibi sunarken, gerçekte finans uzmanı olmasını ve bu şirketin hisselerini ‘sevgi’ faktöründen ziyade ilk büyük alımı yapan Cohen’in yatırımını tüyo olarak görme ihtimalini de gözardı ediyor. Yani gerçekler bir parça darbe alıyor her şekilde..
İlaveten... Bazı sahnelerde karakterler, karikatürize edilmiş gibi dursalar da, genel açıdan oyunculuk sıkıntısı yaşamayan filmin borsayla ilgili detaylara değinip GameStop olayının gelişimi hakkında seyircisini aydınlatmayı hedeflemediği de ortada. Yani olayın gerçeğine vakıf olmayan seyircinin, bu süreçte neden ve nasıl böylesi bir tantana koptuğunu; kimin kaybedip kimin kazandığını; dönen dolapların özünü tam algılaması zor. Olsa olsa öylesine bir borsa kurgusu der geçer.
SONUÇTA; Zordaki şirketlerin batması üzerinden büyük para kazanma hesapları yapan yatırım şirketleri... Şirket batması üstüne bahis oynayarak demokrasi ve şeffaflık detaylarını zedeler hale gelen Wall Street düzeneği... Hileli oyunda kazanmaya çalışan acemilerin parası... Ve sosyal medya vasıtasıyla gelişen yönlendirmeler sonucu ‘O varsa ben de varım’ mantığıyla hareket eden insanların para kazanma umudu... ‘Keriz Parası’nın temelini oluşturmakta.
Bu temelin üstünden yükselense, milyon kazanma sevinci yaşayan sıradan insanların, milyar kaybetme şokundaki zenginlerle harmanlandığı bir dünyada ‘Bireysel yatırımcılar her zaman kaybeder’ görüşünün ‘Wall Street hile yapıyor’ gerçeğiyle örtüşmesi. Bize verilen mesaj da, kolay görünse bile borsa oyunlarından galip çıkmak herkesin harcı olmadığı!
‘Borsanın ana fikri, eğer akıllıysan biraz da şansla zengin olabileceğindir’ mantığıyla borsa oyununun özünü belli eden ‘Keriz Parası’nın içeriğinin finans dünyasına merak saranlara hitap eden türden olduğunu hatırlatıp son sözü ünlü yatırımcı iş insanı Warren Buffet’a bırakalım...
‘Zenginler zamana, fakirler paraya yatırım yapar’.
Anibal GÜLEROĞLU
www.twitter.com/guleranibal
